Unitatearen kokapena
Unitate
didaktiko hau Batxilergoko 1. mailan lantzeko diseinatu
dugu. Natur eta Osasun-Zientzien modalitatearen 1. mailako
Fisika eta Kimikako irakasgaian, 5. gai-nukleoan (Kimikaren
funtsezko lege, teoria eta unitateak) kokatua dago.
Zehazki, guk masa atomiko eta molekular erlatiboak bilatzeko
XIX. mendearen hasieran kimikariek garatu zuten ikerketaren
barruan txertatzen dugu. Ikerketa horri esker, Daltonek
proposaturiko balioak (bere gehienezko sinpletasunaren
arau okerrean oinarrituak) gainditu egin ziren, Gay-Lussac-en
neurketetatik abiatuta eta Avogadroren hipotesia erabiliz;
hau da, gasen legeei esker, presio eta tenperatura berberak
dituen edozein gasaren bolumen berdinak korpuskulu-kopuru
berdina duela ezarri zen, eta gasen arteko erreakzioetan
masa eta bolumenen neurketak eginez, korpuskuluen (atomo
eta molekulen) masa erlatiboak lortu ziren.
Beraz, unitate hau lantzen duten ikasleek ez dute oraindik
substantzi kantitatearen kontzeptua ezagutzen, eta, ondorioz,
gasen lege orokorra N korpuskulu-kopurua erabiliz osatuko
dute, eta ez n substantzi kantitatea.
|
|
Helburuak
Hauen
dira unitateak dituen helburuak:
1. Gasen legea eraiki, ikerketa zientifiko oso baten urrats
guztiak emanez, eta egoera errealak ebazteko erabili.
2. Bai problema teorikoen ebazpenean, bai problema praktikoen
ebazpenean, lan zientifikoak propioak dituen trebetasun,
teknika eta prozedurak erabili.
3. Teknologia Berriek, datu esperimentalak hartzeko, grafiko
eta taulak osatzeko, emaitzak kontrastatzeko eta aztertzeko,
kalkuluak egiteko, ematen dizkiguten aukerak erabili.
Edukiak
Kontzeptuzkoak.
-
Gasen ezaugarriak:
masa, bolumena, dentsitatea, presioa, konprimagarritasuna,
zabalgarritasuna, barreiadura, tenperaturaren eragina.
-
Eredu
korpuskularra.
-
Gasak deskribatzeko magnitude fisikoak: P, V, t, T,
N
-
Hipotesia, lege zientifikoa.
-
Boyleren legea.
-
Tenperatura absolutua.
-
Gay-Lussac-en legeak.
-
Gasen lege orokorra.
Prozedurazkoak
Prozedura guztiz orokorra,
eta zientzian garrantzia berezia duena, landuko dugu:
ikerketa-lan osoa egitea, pauso hauek emanez:
-
Aldagaien
definizioa.
-
Hipotesien
emisioa.
-
Aldagaien
kontrola.
-
Esperientzien
diseinua.
-
Softwareen
bidez datu-hartzea, kudeatzea eta komunikatzea.
-
Emaitzen
azterketa.
-
Ondorioak
ateratzea, hipotesiak egiaztatzea.
-
Legeen
lorpena eta aplikazioa.
-
Gasen ereduaren
(eredu zientifikoen) baliagarritasuna errealitatea azaltzeko.
-
Hipotesien
behin behinekotasuna, eta aldatu beharra.
-
Ordenagailuaren
garrantzia datu esperimentalen kudeaketan.
|
|
Lan-metodologia
Ohi dugun
bezala, didaktika eraikitzailearen ikuspegitik diseinatu
dugu gure lana. Honek ikasten duena ikaslea dela esaten
digu, bera dela bere ezagupenen eraikuntzaren protagonista.
Irakaslearen papera prozesu horretan gidatzea eta laguntzea
da. Egoera problematiko interesgarriak aurkeztu behar
dizkio ikasleari, motibagarriak, nolabaiteko erronka direnak
ebazteko. Egoera horiek ebaztean ikasleen eskema kontzeptualak
azaleratuko dira, irakasleak aurkezten dituen ideia zientifikoekin
elkar eragingo dute: ikasleen ideiak zuzenak baziren,
baieztatuak aterako dira, eta okerrak baziren, ordezkatuak
izango dira, baina ez irakasleak gauzak horrela direla
esaten duelako, egoera horiek azaltzeko, ebazteko, ideia
zientifikoak beraiek zituztenak baino hobeak direlako
baizik.
Beraz, edukiak ez zaizkie itxiak, bukatuak, aurkezten
ikasleei; ikasleek beraiek, beren ideietatik abiatuta
eta taldeka lan eginez, ikerketa-taldetxoak osatuz, beren
ezagupenak eraikitzen joan behar dute, proposatzen zaizkien
jarduerak ebazten dituzten bitartean.
Hala, ikasleei ikerketa bat proposatu diegu gasen lege
orokorra lortzeko: gas batek sartuta dagoen ontziaren
pareten aurka egiten duen presioa zeren araberakoa den
ikertzea. Ikerketa horretan eman behar dituzten pausoak
gidatzeko jarduera-programa bat proposatu diegu.
Beren ideien baliagarritasuna egiaztatzeko ikasleek zientziaren
prozedurak erabili behar dituzte, hipotesi egiaztagarriak
igorriz eta hauek esperimentalki egiaztatuz. Eta hor datoz
IKTak laguntzera.
IKTen erabilera
Lan esperimentala
egiteko, Ordenagailuz Lagundutako Esperimentazioa (OLE,
hemendik aurrera; ExAO, gazteleraz) erabili dugu, nagusiki;
hau da, sentsoreen bidez egin ditugu neurketak, horretarako
dagoen softwarea erabiliz, noski, neurketak programatzeko.
Guk Alecop etxearen SADEX ekipoa erabili dugu, baina beste
etxe bateko ekipoekin modu berdintsuan egingo dira.
Horrez gain, kasu batean, V eta t-ren arteko erlazioa
ikusteko, zailtasun teknikoak direla eta nahiago izan
dugu esperientzia simulatua proposatzea, Carlos Palacio
irakaslearen web-orrian, http://perso.wanadoo.es/cpalacio/LeyCharles2.htm,
dagoena.
OLEren bidez egindako esperientzietan lortu ditugun emaitza
kuantitatiboak asetzeko modukoak izan dira, eta gasen
lege orokorra lortzeko nahikoak, Hezkuntza Ertaineko ikasgela
baten testuinguruan.
|